طرح صنعتی چیست؟

به زبان عادی، طرح صنعتی معمولا” به شکل و ظاهر کلی یک محصول اشاره دارد. به طور مثال یک مبل زمانی یک طرح صنعتی خوب است که برای نشستن راحت و شکل ظاهری آن برای ما خوشایند باشد. برای کسب و کارها، طراحی یک محصول بطور کلی به معنی توسعه ویژگیهای زیبائی شناختی و عملکردی محصول با توجه به مسائلی چون باب بازار بودن محصول، هزینه تولید یا سهولت حمل و نقل، انبارداری، ارگونومی، تعمیر و نگهداری و … آن است. با این حال، از دیدگاه قانون مالکیت معنوی، یک طرح صنعتی فقط به جوانب زیبائی شناختی و تزئینی یک محصول اشاره می کند. به عبارت دیگر، طرح صنعتی فقط به ظاهر یک مبل اشاره می کند. علیرغم اینکه طرح محصول ممکن است ویژگیهای فنی یا عملکردی داشته باشد، طرحهای صنعتی بعنوان یکی از مقوله های قانون مالکیت معنوی، فقط به ماهیت زیبائی شناختی یک محصول تمام شده اشاره دارد که از ابعاد فنی یا عملکردی آن جدا هستند. طرح صنعتی برای طیف وسیعی از محصولات صنعتی، پوشاک و صنایع دستی، از ابزارهای فنی و پزشکی گرفته تا ساعت، جواهرات و سایر اقلام لوکس؛ از محصولات خانگی، اسباب بازی، مبلمان و لوازم برقی گرفته تا اتومبیل و سازه های معماری، از طرح منسوجات تا لوازم ورزشی را دربرمی گیرد. طرح صنعتی در ارتباط با بسته بندی، ظروف و ظاهر محصولات نیز اهمیت دارد. در قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، مصوب 1386، در تعریف طرح صنعتی، آمده است: “هرگونه تركيب خطوط يا رنگها و هرگونه شكل سه‌بعدي با خطوط‌، رنگها و يا بدون آن‌، به‌گونه‌اي كه تركيب يا شكل يك فرآورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهد، طرح صنعتي است‌. در يك طرح صنعتي تنها دسترسي به يك نتيجه فني بدون تغيير ظاهري مشمول حمايت از اين قانون نمي‌باشد.” همچنین در این قانون در مورد شرایطی که یک طرح صنعتی برای ثبت لازم دارد آمده است: “طرح صنعتي زماني قابل ثبت است كه جديد و يا اصيل باشد. طرح صنعتي زماني جديـد است كه ازطريق انتشار به طور محسـوس و يا از طريق استفاده به هر نحو ديگر قـبل از تاريخ تسـليم اظـهارنامه يا بر حسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه براي ثبت در هيچ نقطه‌اي از جهان براي عموم افشاء نشده باشد.”

تفاوت طرح صنعتی با اختراع در چیست؟

همانگونه که در تعریف طرح صنعتی بیان شد، طراح و آفریننده یک طرح صنعتی به جنبه های فنی محصول نمی پردازد و آنچه برایش مهم است ارائه یک محصول شکیل و زیبا به مصرف کننده است(اگر چه مثلاً در طراحی اتومبیل ممکن است عملکرد و جنبه های فنی آن(مثل موتور و جعبه دنده) کمی در شکل طرحش اثر داشته باشد)؛ اما برعکس در اختراع، آنچه برای یک مخترع مهم است قرار دادن چند عنصر در کنار هم و در نهایت کسب نتیجه مورد نظر از عملکرد آن عناصر است. بنابراین، در طرح صنعتی آفریننده به دنبال زیبائی محصول است ولی در اختراع، آفریننده به دنبال کسب نتیجه عملکرد و فنی محصول است. برای مثال، در یک محصول قوری چای، مخترع تلاش می کند در جنس قوری ترکیباتی انجام دهد که چای را گرم تر نگه دارد، چای را خوب دم دهد و …؛ در مقابل یک طراح صنعتی تلاش می کند تا یک قوری فانتزی و یا سبک مدرن و یا سبک کلاسیک و … خلق کند تا بدین وسیله مشتری را مجذوب هنر خود نماید.

چگونه طرح صنعتی خود را ثبت کنید؟

بر اساس مواد مندرج در آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال 1383، برای ثبت طرحصنعتی باید اظهارنامه به مرجع ثبت ارائه گردد. بنابراین متقاضیان ثبت طرح صنعتی باید فرم های مخصوص مربوطه را تکمیل و ارسال نمایند.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت طرح صنعتی شامل موارد زیر می باشند:

1- مدارك هويتی متقاضي و طراح؛ (شامل کپی شناسنامه و کارت ملی برابر اصل شده برای اشخاص حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات جهت اشخاص حقوقی به صورت خوانا) 2- مدارك نمايندگي، در صورتي كه تقاضا توسط نماينده قانوني به عمل آيد؛ 3- اگر طرح صنعتي دو بعدي باشد، پنج نمونه از شكل يا تصوير گرافيكي يا پنج نمونه از طرح ترسيم شده به عنوان نمونه؛ 4- اگر طرح صنعتي سه بعدي باشد، پنج نمونه از شكل يا تصوير گرافيكي يا پنج نمونه از طرح ترسيم شده از تمامي جوانب طرح؛ 5- در طرح صنعتي سه بعدي، مرجع ثبت مي‌تواند ماكتي از آن را به همراه اظهارنامه درخواست نمايد. اندازه ماكتي كه متقاضي از مدل طرح خود ارائه مي‌دهد، بايد حداكثر 20×20×20 سانتي متر و وزن آن حداكثر 2 كيلوگرم و از ماده‌اي بادوام و غيرفاسد شدني باشد. شكل‌هاي گرافيكي و ترسيم شده بايد حداكثر در ابعاد 20×10 سانتي متر بوده و قابل نصب بر چهار صفحه مقوا در قطع A4 و با جوهر مشكي باشد؛ توضیح اینکه ، تصاویر گرافیکی مورد نظر در مرحله اظهارنامه الکترونیکی باید به صورت اسکن شده از نماهای مختلف با مشخصات فنی ذیل باشد، بدیهی است درصورت بررسی پرونده و پذیرش طرح مذکور ارائه پنج نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی طرح ترسیم شده جهت صدور آگهی ضروری می باشد. 6- درخواست كتبي (به صورت اسکن شده و الصاق آن در پرونده الکترونیکی ) به تأخير انداختن انتشار آگهي ثبت طرح صنعتي و تعيين مدت آن، در صورت تمايل؛ 7- درخواست كتبي (به صورت اسکن شده و الصاق آن در پرونده الکترونیکی ) مبني بر عدم ذكر اسم طراح، چنانچه طراح نخواهد اسم وي ذكر شود؛ 8- رسيد مربوط به پرداخت هزينه اظهارنامه و در صورتي كه اظهارنامه شامل دو يا چند طرح صنعتي است، رسيد مربوط به پرداخت هزينه‌هاي اضافي؛ 9- مدارك مربوط به حق تقدم كه بايد همزمان با تسليم اظهارنامه يا حداكثر ظرف 15 روز از آن تاريخ تسليم شود. تبصره 1- طرح چاپ شده اشكال و تصاوير گرافيكي يا ترسيم شده، موضوع بندهاي 3 و 4 فوق، بايد حداكثر در ابعاد 20×20 سانتيمتر باشد و در آن رنگي بودن يا نبودن اشكال و تصاوير تصريح گردد .

Summary
Review Date
Reviewed Item
کیفیت
Author Rating
51star1star1star1star1star